دبیرستان دوره اول غیر دولتی رازی

ورزش صبحگاهی و انگیزه تحصیلی

فناوري و مدرنيزه شدن زندگي، و هم چنين گسترش زندگي شهري و فرهنگ آپارتماني، اگر چه از بسياري از جهات رفاه و آسايش را براي بشر امروزي به ارمغان آورده است، اما از طرف ديگر با کاهش تحرک و فعاليت بدني همراه بوده و سلامت جسماني و آمادگي قلبي - عروقي انسان را تحت تأثير قرار داده است. زندگي شهري تا حدود زيادي چرخه ي طبيعي زندگي و خصوصاً فعاليت هاي حرکتي را محدود کرده و انسان امروزي را به واسطه ي فقر حرکتي، در معرض ابتلا به بيماري هايي هم چون افزايش فشار خون، افزايش چربي و ... و عوارضي چون چاقي ، تغيير شکل وضعيتي استخوان ها، ضعف عضلاني و ضعف عمومي در مقابله با انواع بيماري ها قرار داده است.

از طرف ديگر، هم گام با رشد فن آوري و علوم گوناگون، علم تربيت بدني نيز وارد عمل شده و با رشد و بالندگي خود در جهت جلوگيري از صدمات و آسيب هاي ضعف حرکتي و هم چنين درمان بسياري از بيماري ها، گام هاي بسيار مهمي برداشته است. علم تربيت بدني، مباحثي هم چون فعاليت هاي حرکتي در جنبه هاي شخصيتي انسان را شامل مي شود و به عنوان يکي از ارکان بسيار مهم تعليم و تربيت مطرح است. تربيت بدني در مدارس، با فعاليت هاي جسماني و حرکتي سازمان دهي شده، مي تواند به عنوان عامل بسيار مهمي در حفظ سلامتي و روند تکامل و رشد استعدادهاي جسماني ايفاي نقش کند. تربيت بدني، هم گام با گسترش فعاليت هاي حرکتي، پرورش جنبه هاي شخصيتي را، با اتکا به فعاليت هاي گروهي موجب مي شود.

در چند دهه ي اخير، مقوله ي ورزش و تربيت بدني و نقش آن در تندرستي و شادابي، يکي از مباحثي بوده که مورد توجه صاحب نظران علوم ورزشي قرار داشته و تحقيقات متعددي در اين زمينه صورت گرفته است. نتايج به دست آمده دال بر اين موضوع است که ورزش و فعاليت هاي منظم بدني و سازمان يافته، عامل مؤثري در توسعه سلامتي و نشاط و شادابي تمام اقشار جامعه است و شادابي و نشاط دانش آموزان و نوجوانان که قشر عظيمي از جامعه را تشکيل مي دهند، تضمين کننده ي سلامت روحي و رواني جامعه ي آينده است. دست يابي به اين مهم در سايه ي درس تربيت بدني واجراي فعاليت هاي منظم ورزشي در مدارس و آموزشگاه ها ممکن مي شود و ورزش صبحگاهي نيز مي تواند به عنوان يکي از فعاليت هاي سازمان يافته که بي نياز از امکانات پيشرفته و فضاي ورزشي مجهز است، اجرا شود. ورزش صبحگاهي از نظر مدت زمان اجرايي ، وقت چنداني نمي گيرد، بنابراين مي تواند در برنامه ي روزانه ي مدارس ، بدون اين که خللي در روند کلي کار مدارس ايجاد کند، جاي گيرد. با توجه به اين که تحقيقات صورت گرفته در اين زمينه بسيار کم است تحقيق در اين زمينه ضرورت دارد. از جمله تحقيقات صورت گرفته در اين مورد، کار علي اکبر پيروي در سال 1383، در قالب پايان نامه ي دوره ي کارشناسي ارشد دانشگاه تهران است. اين پژوهش، با عنوان «تأثير ورزش صبحگاهي بر روحيه و انگيزه ي تحصيلي دانش آموزان پسر دوره ي متوسطه ي منطقه ي 2 آموزش و پرورش تهران»، به راهنمايي دکتر محمود شيخ و مشاورت دکتر فضل الله باقرزاده اجرا شده است. پژوهشگر، تلاش کرده تا تأثير ورزش صبحگاهي بر روحيه و انگيزه تحصيلي از ميان دبيرستان هاي پسرانه ي منطقه 2، سه دبيرستان دولتي و دو دبيرستان غيرانتفاعي را به طور تصادفي انتخاب کرده و از اين مدارس، با استفاده از «جدول اونسکي»، 300 دانش آموز پسر دوره ي متوسطه را که در سال 82-1381 مشغول به تحصيل بودند، به عنوان نمونه برگزيده است.

با توجه به موضوع تحقيق، به منظور جمع آوري اطلاعات مورد نظر، از پرسش نامه اي استفاده شده که در واقع يک پرسش نامه ي محقق ساخته است و دو بخش دارد: بخش اول، شامل اطلاعات فردي در بخش دوم در برگيرنده ي 14 سؤال در رابطه باموضوع تحقيق است. براي بررسي اعتبار اين پرسش نامه از روش آلفاي کرونباخ استفاده شد و براي تعيين روايي آن، به چند تن از استادان متخصص مراجعه شد و در نهايت، با لحاظ کردن نظرات استاد راهنما و مشاور، پرسش نامه ي نهايي تدوين گرديد. پرسش نامه ها در مدارسي که ورزش صبحگاهي در آن ها صورت مي گرفت، توزيع شدند. دانش آموزان 30 دقيقه وقت داشتند تا پرسش نامه ها را تکميل کنند.

پس از انجام بررسي هاي اوليه، تعداد 53 پرسش نامه حذف شدند(ناقص بودند) و 247 پرسش نامه مورد مطالعه نهايي قرار گرفتند. کليه ي محاسبات آماري با استفاده از نرم افزار spss ده انجام شده اند. اين محاسبات شامل آمار توصيفي ساده، درصدي و اصلاح شده به صورت جداول فراواني، همراه با نمودار ستوني به ازاي هر جدول است. هم چنين، شاخص هاي مرکزي( ميانگين، ميانه و نما) و شاخص هاي پراکندگي (انحراف استاندارد واريانس) نيز محاسبه شدند.

نتايج پژوهش نشان مي دهند که:
ورزش صبحگاهي به ميزان زيادي در کاهش افسردگي دانش آموزان نقش دارند. 76 / 79 درصد از آزمودني ها به نقش مهم ورزش صبحگاهي در اين زمينه اشاره کردند و 21 / 18 درصد آنان ورزش صبحگاهي را در کاهش افسردگي ناچيز شمردند.

ورزش صبحگاهي در تقويت احساسات دانش آموزان نقش به سزايي دارد . 36 / 74 درصد دانش آموزان به نقش مهم ورزش صبحگاهي در تقويت احساسات اشاره داشتند و تنها 09 / 25 درصد آنان، نقش ورزش صبحگاهي را در تقويت احساسات کم و بي تاثير دانستند.

ورزش صبحگاهي در تقويت صداقت دانش آموزان تقريباً تأثير دارد. بيش از نيمي از آزمودني ها، يعني 74 / 55 درصد از آن ها ، تأثير ورزش صبحگاهي را بر صداقت ، مثبت اعلام کردند، در حالي که 44 / 54 درصد آنان، نقش ورزش صبحگاهي را در ايجاد يا اثر گذاري بر صداقت کم و ناچيز عنوان کردند.

ورزش صبحگاهي تأثير زيادي بر ايجاد آرامش در دانش آموزان دارد. 78 / 81 درصد آزمودني ها به نقش مهم ورزش صبحگاهي در ايجاد آرامش اشاره داشتند و کمتر از 20 درصد آنان نقش ورزش صبحگاهي را در ايجاد آرامش کم يا بي تأثير ارزيابي کردند.

ورزش صبحگاهي تأثير فوق العاده اي بر کاهش فشارهاي رواني دارد. 26 / 71 درصد آزمودني ها نقش ورزش صبحگاهي را بر کاهش فشار هاي رواني با اهميت شمردند، ولي 93 / 27 درصد تأثير ورزش صبحگاهي را بر اين موضوع ناچيز دانستند.

ورزش صبحگاهي در ايجاد نشاط و شادابي تأثير به سزايي دارد. بيش از 90 درصد آزمودني ها (09 / 91 درصد)، به اين موضوع اذعان داشتند و کمتر از 10 درصد، ورزش صبحگاهي را بر شادابي بي تأثير ارزيابي کردند.

• چطور به انگیزه تحصیلی فرزندمان کمک کنیم

ورزش صبحگاهي تأثير مهمي در ايجاد روابط اجتماعي دارد. 02 / 68 درصد از آزمودني ها، نقش ورزش صبحگاهي را در ايجاد روابط اجتماعي مهم دانستند، در حالي که 31 / 31 درصد آن را بي تأثير گزارش کردند.

ورزش صبحگاهي اهميت متوسطي در پيشرفت درسي دارد. کمتر از نيمي از آزمودني ها (74 / 45 درصد)، نقش ورزش صبحگاهي را در پيشرفت تحصيلي زياد دانستند و بيش از نيمي از آنان (02 / 53 درصد)، نقش ورزش صبحگاهي را در پيشرفت تحصيلي کم و يا اصولاً آن را بي تأثير ارزيابي کردند.

ورزش صبحگاهي تا حدودي بر ميزان علاقمندي به درس هاي ديگر تأثير دارد. 06 / 38 درصد از آزمودني ها آن را در اين زمينه مؤثر دانستند و 38 / 60 درصد، نقش ورزش صبحگاهي را در تغيير ميزان علاقه مندي به درس هاي ديگر ناچيز اعلام کردند.

ورزش صبحگاهي مي تواند تأثير زيادي بر افزايش سرعت يادگيري داشته باشد. نزديک به 60 درصد از دانش آموزان، نقش ورزش صبحگاهي را در افزايش يادگيري مهم و مؤثر عنوان کردند، ولي 05 / 38 درصد آن را بي تأثير دانستند.

ورزش صبحگاهي به طور متوسط بر ميزان نکته سنجي دانش آموازن تاثير دارد. 61 / 50 درصد آزمودني ها ، نقش ورزش صبحگاهي بر ميزان نکته سنجي را مهم و موثر دانستند در حالي که 78 / 48 درصد آن را ناچيز و کم اهميت اعلام کردند.

ورزش صبحگاهي مي تواند در برقراري ارتباط نزديک تر بين معلم و دانش آموز مؤثر باشد. 05 / 55 درصد آزمودني ها اين موضوع را تأييد کردند، ولي 51 / 42 درصد اين ارتباط را ناچيز و کم اهميت شمردند.

ورزش صبحگاهي تأثير متوسطي بر افزايش مهارت هاي درسي و غير درسي دارد. حدود 50 درصد ازمودني ها، يعني 38 / 49 درصد از آن ها، نقش ورزش صبحگاهي را بر افزايش مهارت هاي درسي و غير درسي مثبت اعلام کردند و 79 / 49 درصد نيز آن را بي تأثير دانستند.

با توجه به تحقيقات صورت گرفته در اين زمينه توسط نجارزاده و پيري، به نظر مي رسد ورزش صبحگاهي بيشتر روي عوامل روحي و رواني تأثير دارد. نتايجي که از اين تحقيق به دست آمده ، بيانگر اين واقعيت است که با سازمان دهي مناسب ورزش صبحگاهي در مدارس، مي توان دانش آموزان را با روحيه اي مناسب سرکلاس فرستاد و آن ها را حتي براي لحظات بعد از کلاس، از نظر روحي و رواني تقويت کرد.

تحقيقات خارجي که روي ورزش صبحگاهي (به مدت 10 تا 20 دقيقه) انجام شده اند، تأثيرات مثبت کاهش خشونت و کاهش افسردگي را مطرح مي کنند که مطابق با اين پژوهش است. بررسي حاضر مؤکد اين موضوع است که ورزش صبحگاهي با حرکات نرمشي به مدت 10 تا 15 دقيقه در هر روز مي تواند، کم هزينه ترين و مؤثرترين روش براي افزايش روحيه کارايي افراد در هر مقطع باشد. در سال 91 - 1990، «مدرسه ي وودلندهايت»(1) نتيجه گرفت که ورزش صبحگاهي در مدرسه باعث تشويق دانش آموزان به کسب موفقيت و داشتن زندگي فعال مي شود که با يافته هاي تحقيق حاضر مطابقت دارد. هم چنين يافته هاي اين تحقيق با نتايج به دست آمده از تحقيق سازمان ناسا (1986)، بررسي جواد ناصح (1375) و تحقيق شايسته حسامفر(1376) هم سوست. بنابراين هم سو با نتايج تحقيقات ديگر مي توان گفت که ورزش صبحگاهي تأثير مثبتي بر عوامل روحي و رواني دارد و مي تواند بر انگيزه ي تحصيلي دانش آموزان نيز اثر گذار باشد.

در پايان ، پژوهشگر اين تحقيق به مربيان و دست اندرکاران ورزش پيشنهاد کرده است، تحقيقاتي با همين هدف روي دانش آموزان دختر، با توجه به تحرک کمتر دختران صورت گيرد. هم چنين توصيه کرده است که اين تحقيق در دوره هاي تحصيلي راهنمايي و ابتدايي نيز انجام شود و نيز با انتخاب نمونه اي وسيع تر، نتايج به دست آمده به جامعه ي بزرگ تري تعميم داده شود. بدين ترتيب، ديد وسيع تر و جامع تر نسبت به ورزش صبحگاهي به ما کمک مي کند که با دقت بيشتري در مورد تأثيرآن سخن بگوييم.
منبع:راسخون